۱. مقدمه: تغییر موازنه قدرت
تا همین چند ماه پیش، تصور میشد که OpenAI و گوگل حاکمان بلامنازع هوش مصنوعی هستند. اما اخبار این هفته (دسامبر ۲۰۲۵) نشان داد که بازی تغییر کرده است. چین با مدلهای جدیدش نه تنها به آمریکا رسیده، بلکه در برخی بنچمارکهای حیاتی مثل ریاضیات و کدنویسی، از آنها عبور کرده است. این وضعیت، کاخ سفید را مجبور به واکنش فوری کرده است.
۲. اژدهای چینی بیدار شد
۲.۱. DeepSeek-V3.2: کابوس GPT-5
طبق جدیدترین بنچمارکهای منتشر شده، مدل ۶۸۵ میلیارد پارامتری DeepSeek-V3.2 توانسته در تستهای استدلال ریاضی و تولید کد، عملکردی برابر یا بهتر از GPT-5 و Gemini 3 ثبت کند.
راز موفقیت چیست؟ استفاده از معماری Sparse Attention. این تکنولوژی باعث شده هزینه پردازش ورودیهای طولانی (Context) حدود ۷۰٪ کاهش یابد. یعنی چین حالا مدلی دارد که هم "باهوشتر" است و هم "ارزانتر".
۲.۲. Zhipu AI و انقلاب Open-Source
استارتاپ چینی Z.ai مدل GLM-4.6V را به صورت متنباز منتشر کرد.
ویژگی انقلابی این مدل، Native Tool-Calling است. یعنی مدل برای فهمیدن تصویر یا نمودار، منتظر دستور شما نمیماند؛ خودش تشخیص میدهد که الان باید ابزار "برش تصویر" یا "سرچ وب" را صدا بزند. این مدل با ۱۲۸ هزار توکن حافظه (معادل یک کتاب ۳۰۰ صفحهای) روی گیتهاب در دسترس است و توسعهدهندگان غربی را شگفتزده کرده است.
۳. پاسخ آمریکا: تکنولوژی و سیاست
۳.۱. گوگل و آنتروپیک عقب نمینشینند
گوگل با معرفی Gemini 3 و پلتفرم کدنویسی Antigravity سعی دارد بازار Enterprise را حفظ کند. همزمان، شرکت Anthropic نسخه Claude Opus 4.5 را با تمرکز بر "اتوماسیون سازمانی" عرضه کرده که دقیقترین مدل برای کارهای اداری پیچیده است.
۳.۲. فرمان اجرایی دونالد ترامپ
دونالد ترامپ اعلام کرد که این هفته یک دستور اجرایی (Executive Order) جدید امضا میکند.
هدف چیست؟ ایجاد یک «چارچوب واحد ملی». در حال حاضر، ۵۰ ایالت آمریکا قوانین متفاوتی برای AI دارند که سرعت توسعه را کند کرده. شرکتهایی مثل متا، گوگل و OpenAI ماههاست که برای این قانون لابی میکنند تا بتوانند بدون ترس از شکایتهای ایالتی، با سرعت چین رقابت کنند.
۴. تاثیرات اقتصادی: زنگ خطر برای مشاغل
۴.۱. بهینهسازی یا اخراج؟
یک گزارش تکاندهنده منطقهای نشان میدهد که ۵۸٪ از کارفرماها رسماً اعلام کردهاند که از هوش مصنوعی برای «بهینهسازی تعداد نیرو» استفاده میکنند.
این واژه مودبانهی "تعدیل نیرو" است. شرکتها در حال تغییر ساختار تیمها هستند تا به جای ۱۰ کارمند متوسط، از ۲ کارمند متخصص که با ابزارهای AI کار میکنند، استفاده کنند.
۵. خطرات وجودی و ایمنی
۵.۱. احتمال انقراض ۹۹.۹٪؟
در فضای آکادمیک، بحث داغی شکل گرفته است. یک کارشناس ایمنی AI ادعا کرده که احتمال انقراض بشر در قرن آینده به خاطر هوش مصنوعی کنترلنشده، ۹۹.۹٪ است.
البته، مقالهای در Scientific American کمی آب روی آتش ریخته و میگوید: مدلهای فعلی هنوز توانایی "خودبهبوددهی" (Self-Improvement) مستقل را ندارند و بدون انسان، نمیتوانند به سوپرهوش تبدیل شوند. اما هشدار میدهد که برخی سیستمها الگوریتمهایی کشف کردهاند که انسانها هرگز ندیده بودند.
۶. علم و انرژی: پلتفرم زیستفناوری PNNL
در خبری امیدوارکننده، وزارت انرژی آمریکا پلتفرم جدیدی در آزمایشگاه PNNL معرفی کرد. این هوش مصنوعی با ترکیب شیمی و فیزیک، طراحی سوختهای زیستی و مواد سبز را تسریع میکند که میتواند بحران انرژی دیتاسنترها را تا حدی جبران کند.
۷. جمعبندی تکین پلاس
سال ۲۰۲۵ سال رقابت نیست، سال "جنگ بقا" است. چین با مدلهای ارزان و قدرتمند حمله میکند، و آمریکا با تغییر قوانین دفاع میکند. در این میان، کارمندان و مردم عادی باید سریعتر از همیشه خودشان را با ابزارهای جدید وفق دهند، وگرنه جزو آن آمار ۵۸٪ خواهند بود.