۱. قدم اول: گالری گردگیری شده (حذف هوشمند عکسها و ویدیوها)
بیایید با سنگینترین بخش شروع کنیم: گالری تصاویر. در سال ۲۰۲۵، دوربینهای موبایل فایلهای حجیم ۴۸ و ۲۰۰ مگاپیکسلی و ویدیوهای 4K ثبت میکنند. گالری شما احتمالاً پر از عکسهای تکراری، اسکرینشاتهای بیمصرف و ویدیوهای تار است.
الف) استفاده از قدرت هوش مصنوعی
دیگر نیازی نیست تکتک عکسها را دستی چک کنید. هم iOS 19 و هم Android 16 ابزارهای داخلی قدرتمندی دارند:
- در آیفون: به آلبوم Utilities بروید و گزینه Duplicates را باز کنید. دکمه Merge را بزنید تا گوشی به طور خودکار بهترین کیفیت را نگه دارد و تکراریها را حذف کند.
- در اندروید (Google Photos): روی عکس پروفایل خود بزنید و به بخش Free up space بروید. گوگل با هوش مصنوعی عکسهای تار، اسکرینشاتهای قدیمی و ویدیوهای حجیم را شناسایی کرده و به شما پیشنهاد حذف میدهد.
ب) قانون "اسکرینشات صفر"
باور کنید یا نه، ۳۰٪ حجم گالری اکثر افراد را اسکرینشاتهایی تشکیل میدهد که "شاید یک روز به درد بخورند" اما هرگز استفاده نمیشوند. در نوار جستجوی گالری کلمه "Screenshots" را تایپ کنید. تمام آنها را انتخاب کنید و فقط آنهایی که واقعاً سند مهمی هستند را نگه دارید. بقیه را بدون ترحم پاک کنید.
ج) واتساپ و تلگرام: دشمنان پنهان
بسیاری از ما فراموش میکنیم که اپلیکیشنهای پیامرسان به طور خودکار مدیا را ذخیره میکنند.
راهکار: در تنظیمات واتساپ به مسیر Settings > Storage and Data > Manage Storage بروید. اینجا میتوانید فایلهای حجیمتر از ۵ مگابایت را یکجا ببینید و حذف کنید. در تلگرام هم کش (Cache) را پاک کنید؛ این کار هیچ چت یا عکسی را از سرور پاک نمیکند، فقط حافظه گوشی شما آزاد میشود.
۲. قدم دوم: قبرستان اپلیکیشنها (مدیریت حافظه و اشتراکهای پنهان)
صفحه گوشی شما نباید شبیه بازار شام باشد. اپلیکیشنهای بیاستفاده (Zombie Apps) نه تنها حافظه را اشغال میکنند، بلکه در پسزمینه باتری مصرف کرده و دادههای شما را رصد میکنند.
تکنیک "Offload" در آیفون
اگر اپلیکیشنی دارید که سالی یک بار استفاده میکنید (مثل اپلیکیشن سفر یا ابزار خاص)، لازم نیست آن را کامل حذف کنید.
به مسیر Settings > General > iPhone Storage بروید. روی اپ مورد نظر کلیک کنید و گزینه Offload App را بزنید. با این کار، فضای اشغال شده توسط اپ آزاد میشود، اما "دادهها و تنظیمات" شما حفظ میشوند. هر وقت دوباره نصبش کنید، همه چیز سر جایش است.
لغو دسترسیهای مخفی
بسیاری از اپها بدون اینکه بدانید به لوکیشن، میکروفون یا دوربین شما دسترسی دارند.
اندروید: به Privacy Dashboard بروید و ببینید کدام اپها در ۲۴ ساعت گذشته از چه چیزی استفاده کردهاند. دسترسی اپهای مشکوک را قطع کنید.
iOS: به Settings > Privacy & Security > App Privacy Report سر بزنید.
پاکسازی اشتراکها (Subscription Audit)
چک کنید که برای چه اپهایی پول پرداخت میکنید. خیلی وقتها اشتراک رایگان ۳ روزه تبدیل به اشتراک پولی یک ساله شده و شما خبر ندارید. به بخش Subscriptions در اپل آیدی یا گوگل پلی بروید و هر چیزی که استفاده نمیکنید را کنسل کنید. این خانه تکانی مالی هم هست!
۳. قدم سوم: مغز متفکر (سازماندهی فایلها و دسکتاپ لپتاپ)
دسکتاپ شلوغ = ذهن شلوغ. وقتی لپتاپ را روشن میکنید و با صدها فایل روی دسکتاپ مواجه میشوید، ناخودآگاه استرس میگیرید و سرعت بوت سیستم هم پایین میآید.
پوشه "Downloads": سیاهچاله دیجیتال
پوشه دانلودها معمولاً کثیفترین جای کامپیوتر است. فایلهای نصبی (Setups)، پیدیافهای قدیمی و عکسهای رندوم.
تمرین سریع: فایلهای داخل پوشه دانلود را بر اساس "Date Modified" مرتب کنید. هر چیزی که مربوط به قبل از ۳ ماه پیش است را (اگر واقعاً نیاز ندارید) Shift+Delete کنید.
سیستم فایلبندی PARA
برای سال ۲۰۲۶، از متد معروف PARA برای فولدرهای خود استفاده کنید:
- Projects (پروژهها): چیزهایی که الان رویشان کار میکنید (ددلاین دارند).
- Areas (حوزهها): چیزهایی که همیشه باید مدیریت شوند (مثل سلامت، مالی، خانه).
- Resources (منابع): چیزهایی که شاید در آینده به درد بخورند (ایدهها، مقالات).
- Archives (آرشیو): پروژههای تمام شده. (هر چیزی روی دسکتاپ دارید را بریزید اینجا!)
ابزارهای پاکسازی دیسک
اگر ویندوز دارید، از ابزار داخلی Disk Cleanup یا برنامه عالی PC Manager مایکروسافت استفاده کنید تا فایلهای موقت (Temp) و کش ویندوز را پاک کنید. برای کاربران مک، نرمافزار CleanMyMac X (حتی نسخه رایگانش) معجزه میکند.
۴. قدم چهارم: سمزدایی امنیتی (پسوردها، آپدیتها و دسترسیها)
خانه تکانی فقط تمیز کردن نیست؛ قفل کردن درها هم هست. در سال ۲۰۲۶ تهدیدات سایبری پیچیدهتر شدهاند.
خداحافظی با پسوردهای تکراری
اگر هنوز برای اینستاگرام و ایمیلتان از یک رمز عبور استفاده میکنید، شما در خطر جدی هستید.
اقدام فوری: یک پسورد منیجر (مثل Google Password Manager، 1Password یا Bitwarden) نصب کنید. پسوردهای ضعیف را پیدا کرده و با پسوردهای طولانی و تصادفی جایگزین کنید. همچنین، اگر سایتی از Passkey (ورود بدون رمز با اثر انگشت) پشتیبانی میکند، حتماً فعالش کنید.
نشستهای فعال (Active Sessions)
به تنظیمات تلگرام، اینستاگرام، گوگل و توییتر بروید و بخش Devices یا Active Sessions را چک کنید. آیا دستگاهی میبینید که نمیشناسید یا گوشی قدیمیتان است که فروختهاید؟ فوراً آنها را Log out کنید.
آپدیت سیستم عامل
شاید خستهکننده باشد، اما دکمه Update را بزنید. آپدیتهای امنیتی (Security Patches) حفرههایی را میبندند که هکرها عاشقشان هستند. مطمئن شوید که سیستم عامل و مرورگرتان (کروم/سافاری) به آخرین نسخه آپدیت شدهاند.
۵. قدم پنجم: استراتژی بقا (قانون ۳-۲-۱ برای بکاپگیری)
تصور کنید همین الان گوشیتان دزدیده شود یا هارد لپتاپ بسوزد. چه حسی دارید؟ اگر ترسیدید، یعنی بکاپ ندارید.
قانون طلایی ۳-۲-۱
این استاندارد جهانی حفاظت از دادههاست:
- ۳ نسخه از هر فایل مهم داشته باشید (یکی اصلی + دو کپی).
- ۲ فرمت مختلف ذخیرهسازی (مثلاً یکی روی هارد اکسترنال، یکی روی لپتاپ).
- ۱ نسخه آفسایت (فضای ابری یا جایی خارج از خانه).
تمیزکاری فیزیکی (بله، این هم مهم است!)
حالا که داخل دستگاه تمیز شد، بیرونش را هم تمیز کنید. پورت شارژ گوشی را با خلال دندان (با احتیاط) از پرز تمیز کنید. صفحه نمایش و کیبورد لپتاپ را با محلول مخصوص و دستمال میکروفایبر ضدعفونی کنید. یک دستگاه تمیز، حس تازگی و شروع دوباره میدهد.
۶. بخش ویژه: بهداشت روانی دیجیتال (ایمیل و نوتیفیکیشن)
این بخش اختیاری است، اما تأثیرش روی آرامش شما در سال ۲۰۲۶ شگفتانگیز خواهد بود.
اینباکس صفر (Inbox Zero): در جیمیل عبارت unsubscribe را جستجو کنید. لیست تمام خبرنامههایی که سالهاست باز نکردهاید میآید. همه را آنسابسکرایب کنید. سپس ایمیلهای تبلیغاتی (Promotions) قدیمیتر از یک سال را فیلتر کرده و یکجا پاک کنید.
رژیم نوتیفیکیشن: به تنظیمات گوشی بروید. آیا واقعاً نیاز دارید که وقتی کسی در اینستاگرام لایو میگذارد، گوشیتان بلرزد؟ نوتیفیکیشن تمام اپها به جز تماس، پیامک و پیامرسانهای کاری را خاموش کنید. بگذارید شما تصمیم بگیرید کی سراغ گوشی بروید، نه برعکس.
جمعبندی: شروع سال با بار سبک
تبریک میگویم فرمانده! 🎉 اگر این مراحل را انجام دادید، الان دستگاهی دارید که چند گیگابایت سبکتر شده، سریعتر کار میکند و امنتر است. اما مهمتر از همه، ذهن شماست که حالا منظمتر شده. تکنولوژی باید در خدمت ما باشد، نه اینکه باری روی دوشمان شود.
پیشنهاد میکنم یک ریمایندر (Reminder) برای ۶ ماه دیگر در تقویمتان ست کنید تا این پروسه را دوباره تکرار کنید. سال ۲۰۲۶ مبارک؛ امیدوارم سالی پر از پیشرفت، سرعت و امنیت داشته باشید.
شما کدام مرحله را سختتر میدانید؟ پاک کردن عکسها یا مرتب کردن فایلها؟ در کامنتها بنویسید.