۱. آناتومی یک هیولا: مقایسه RTX 5090 Ti با RTX 4090
قبل از اینکه وارد بحثهای پیچیده معماری شویم، بیایید اعداد لو رفته را روی میز بگذاریم. جهش از Ada Lovelace (سری ۴۰) به Blackwell (سری ۵۰) فقط یک تغییر نسل ساده نیست؛ تغییر فلسفه انویدیاست.
| مشخصات | RTX 4090 | RTX 5090 Ti (Leaked) | تغییرات |
|---|---|---|---|
| معماری | Ada Lovelace (4nm) | Blackwell (3nm TSMC) | لیتوگرافی ریزتر |
| حافظه VRAM | 24GB GDDR6X | 32GB GDDR7 | +33% حجم / +50% سرعت |
| پهنای باند | 1.0 TB/s | 1.8 TB/s | نزدیک به ۲ برابر |
| توان حرارتی (TDP) | 450W | 600W | +150W گرمای بیشتر |
| قیمت پایه | $1,599 | $2,499 (شایعه) | دردناک! |
همانطور که میبینید، انویدیا دیگر تلاشی برای بهینه کردن مصرف انرژی در پرچمدارانش نمیکند. هدف فقط یک چیز است: قدرت مطلق.
۲. معماری Blackwell: وقتی هوش مصنوعی جایگزین ترانزیستور میشود
معماری Blackwell که نامش را از ریاضیدان معروف گرفته، اولین معماری انویدیاست که به صورت "HPC-First" (اول برای دیتاسنترها) طراحی شده و سپس برای گیمرها برش خورده است. اما راز قدرت آن چیست؟
واحد پردازش عصبی اختصاصی (The Neural Core)
تا پیش از این، هستههای Tensor مسئولیت DLSS و کارهای هوش مصنوعی را بر عهده داشتند. اما در Blackwell، انویدیا یک بلوک سیلیکونی کاملاً مجزا را برای Real-time Frame Generation اختصاص داده است.
این یعنی چه؟ یعنی کارت گرافیک شما دیگر نیازی ندارد فریمهای میانی را با استفاده از منابع مشترک سایهزن (Shader) بسازد. این واحد اختصاصی باعث میشود تاخیر ورودی (Input Lag) که پاشنه آشیل DLSS 3 بود، در نسخه DLSS 4.0 تقریباً به صفر برسد.
طراحی چیپلت (Chiplet) یا یکپارچه؟
گزارشها ضدونقیض است، اما به نظر میرسد انویدیا در مدل 5090 Ti همچنان از طراحی یکپارچه (Monolithic) استفاده کرده تا تاخیر ارتباط بین چیپلتها را حذف کند. این همان دلیلی است که مصرف برق را بالا نگه داشته است. طراحی چیپلت (مثل پردازندههای رایزن AMD) بهینهتر است، اما در گرافیکهای ردهبالا، میلیثانیهها حیاتی هستند.
۳. بحران انرژی: چرا ۶۰۰ وات فقط شروع ماجراست؟
عدد ۶۰۰ وات TDP (توان طراحی حرارتی) گمراهکننده است. این عدد میانگین گرمایی است که کولر باید دفع کند. اما مشکل اصلی گیمرها "اسپایکهای لحظهای" (Transient Spikes) است.
پدیده "اسپایک" چیست؟
کارتهای گرافیک مدرن در کسری از ثانیه (میلیثانیه) میتوانند توانی تا ۲ برابر TDP خود را از پاور طلب کنند. برای RTX 5090 Ti، این یعنی ممکن است در صحنههای انفجار سنگین بازیها، مصرف لحظهای به ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ وات برسد!
نتیجه؟ اگر پاور شما ۱۰0۰ وات باشد ولی نتواند این جهش ناگهانی را تحمل کند، سیستم محافظتی (OPP) فعال شده و کامپیوتر شما خاموش میشود (ریستارت ناگهانی).
توصیه تکین: برای این کارت، استاندارد جدید پاورهای ATX 3.1 با توان حداقل ۱۲۰۰ وات پلاتینیوم، یک "پیشنهاد" نیست، یک "الزام" است.
۴. انقلاب GDDR7: پهنای باندی که 8K را ممکن میکند
شاید جذابترین بخش این کارت، حافظه GDDR7 باشد. این نسل جدید حافظه از سیگنالینگ PAM3 استفاده میکند که اجازه میدهد دادههای بیشتری در هر سیکل کلاک منتقل شوند.
با پهنای باند ۱.۸ ترابایت بر ثانیه، RTX 5090 Ti گلوگاه حافظه را که در رزولوشنهای 4K و 8K وجود داشت، کاملاً حذف میکند. بازیهایی مثل GTA VI که تکسچرهای عظیم و بدون فشردهسازی خواهند داشت، تشنهی این پهنای باند هستند. اگر استریمر هستید یا کار تدوین ویدیوهای 8K انجام میدهید، GDDR7 زمان رندر شما را نصف خواهد کرد.
۵. کانکتورهای جدید: آیا مشکل ذوب شدن کابلها حل شده است؟
کابوس دارندگان RTX 4090، ذوب شدن کانکتور ۱۲ پین (12VHPWR) بود. انویدیا درسش را یاد گرفته است؟ بله و خیر.
سری ۵۰ از استاندارد اصلاحشدهی 12V-2x6 استفاده میکند.
- پینهای سنسور در این مدل کوتاهتر شدهاند؛ یعنی اگر کابل را کامل فشار ندهید، برق اصلاً وصل نمیشود (برخلاف مدل قبلی که وصل میشد و جرقه میزد).
- جنس پینها از آلیاژ مس با رسانایی بالاتر ساخته شده تا حرارت کمتری تولید کند.
با این حال، عبور ۶۰۰ وات برق از یک کابل واحد، همچنان ریسک فیزیکی دارد. توصیه ما استفاده از کابلهای مستقیم پاور (بدون تبدیل) و خم نکردن کابل تا فاصله ۴ سانتیمتری از سوکت است.
۶. هزینههای پنهان: پاور، کیس و سیستم خنککننده جدید
خرید RTX 5090 Ti فقط پرداخت ۲۵۰۰ دلار نیست. بیایید فاکتور نهایی را حساب کنیم:
- کارت گرافیک: ۲۵۰۰ دلار
- پاور (PSU) جدید: پاورهای قدیمی ATX 2.0 با این کارت سازگار نیستند یا ایمن نیستند. شما نیاز به یک پاور ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ وات با استاندارد ATX 3.1 دارید. (هزینه: ۳۰۰ تا ۴۰۰ دلار)
- کیس جدید: این کارت ۴ اسلات فضا اشغال میکند و طولش احتمالاً از ۳۵ سانتیمتر بیشتر است. کیسهای میدتاور معمولی را فراموش کنید. (هزینه: ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار)
- تهویه اتاق: ۶۰۰ وات گرما یعنی یک بخاری برقی کوچک. در تابستان، اگر کولر گازی ندارید، اتاق گیمینگ شما غیرقابل تحمل خواهد شد.
۷. جمعبندی: آیا باید بخرید یا منتظر سری ۵۰۸۰ بمانید؟
کارت گرافیک RTX 5090 Ti یک محصول منطقی نیست؛ یک بیانیه قدرت است. انویدیا این کارت را نساخته که "پرفروش" شود، ساخته تا "بیرقیب" بماند.
این کارت برای چه کسانی است؟
۱. کسانی که مانیتورهای 4K 240Hz یا 8K دارند.
۲. توسعهدهندگان هوش مصنوعی و بازیسازان.
۳. کسانی که بودجه بینهایت دارند و میخواهند GTA VI را روی تنظیمات Ultra Max بازی کنند.
برای ۹۹ درصد گیمرها، معماری Blackwell در مدلهای پایینتر (مثل RTX 5080 یا 5070) با مصرف برق معقولتر و قیمت کمتر، جذابیت بیشتری خواهد داشت. اما اگر میخواهید پادشاه مطلق فریمریت باشید و قبض برق برایتان مهم نیست، هیولای ۶۰۰ واتی منتظر شماست.
نظر شما چیست؟ آیا حاضرید برای گرافیک بهتر، پاورتان را ارتقا دهید؟