پایان عصر مستطیل‌های شیشه‌ای: چرا تا سال ۲۰۳۰ با موبایل خداحافظی می‌کنیم؟ (جنگ عینک‌ها، پین‌ها و چیپ‌های مغزی)

۱. بن‌بست نوآوری: چرا موبایل‌ها خسته‌کننده شده‌اند؟

بیایید صادق باشیم، هیجان معرفی گوشی‌های جدید مرده است. ده سال پیش، معرفی آیفون جدید دنیا را تکان می‌داد. امروز؟ فقط "مگاپیکسل" دوربین بالا می‌رود.
این پدیده در اقتصاد تکنولوژی "قانون بازده نزولی" نام دارد. فرم‌فکتور (Form Factor) موبایل به کمال رسیده و دیگر جای پیشرفت ندارد. ما به دیواری برخورد کرده‌ایم که نامش "فیزیک" است.

مشکل ارگونومی: ما برای قوز کردن ساخته نشده‌ایم

انسان موجودی دوپاست که باید سرش بالا باشد و افق را نگاه کند. گوشی‌های هوشمند ما را مجبور می‌کنند گردنمان را ۴۵ درجه خم کنیم. این وضعیت غیرطبیعی باعث اپیدمی مشکلات ستون فقرات شده است. تکنولوژی بعدی باید "ارگونومیک" باشد؛ یعنی با بیولوژی ما سازگار شود، نه برعکس.

۲. کاندیدای اول: واقعیت افزوده (AR) و بازگشت عینک‌ها

قوی‌ترین جایگزین موبایل، چیزی است که همین الان هم روی صورت میلیاردها نفر وجود دارد: عینک.

استراتژی متا: پروژه Orion

مارک زاکربرگ معتقد است آینده "تلفیقی" است. عینک‌های هوشمند متا (که با همکاری Ray-Ban ساخته شده) اولین قدم هستند. فعلاً فقط عکس می‌گیرند و موزیک پخش می‌کنند. اما هدف نهایی پروژه Orion است: عینکی که ظاهری معمولی دارد، اما تمام اپلیکیشن‌ها را به صورت هولوگرام در هوا نمایش می‌دهد.
تصور کنید مسیریاب گوگل مپ به جای اینکه روی صفحه گوشی باشد، به صورت فلش‌های آبی روی آسفالت خیابان ظاهر شود. یا تماس تصویری دوستتان به صورت یک هولوگرام روبروی شما روی مبل بنشیند. وقتی دنیا نمایشگر شماست، چه نیازی به یک مستطیل ۶ اینچی در جیبتان دارید؟

اپل ویژن پرو: گران اما انقلابی

هدست Vision Pro اپل شاید الان سنگین و گران باشد، اما حکم "اولین کامپیوتر مکینتاش" یا "اولین موبایل آجری" را دارد. اپل دارد به توسعه‌دهندگان یاد می‌دهد که چطور برای "رایانش فضایی" (Spatial Computing) برنامه بنویسند. تا سال ۲۰۳۰، تکنولوژی ویژن پرو در ابعاد یک عینک طبی معمولی جا خواهد شد.

۳. هوش مصنوعی پوشیدنی: وقتی "صدا" سیستم عامل می‌شود

تا امروز، ما برای ارتباط با کامپیوتر نیاز به "لمس کردن" (Touch) داشتیم. اما با ظهور مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) مثل GPT-4، کامپیوترها بالاخره زبان انسان را می‌فهمند.

پایان اپلیکیشن‌ها

در دنیای پسا-موبایل، شما نیازی ندارید وارد اپلیکیشن اسنپ شوید، مبدا و مقصد را تایپ کنید و دکمه درخواست را بزنید.
شما فقط به پین روی یقه‌تان یا ایرپاد توی گوشتان می‌گویید: "برام یه ماشین بگیر به سمت دفتر". هوش مصنوعی خودش درخواست را می‌فرستد.
دستگاه‌هایی مثل Humane AI Pin یا Rabbit R1 اگرچه در اجرا شکست خوردند، اما "ایده" درستی داشتند: حذف اصطکاک. سیستم عامل آینده، یک صدای هوشمند در گوش شماست (شبیه فیلم Her).

۴. کاندیدای نهایی: نورالینک و اینترنت تله‌پاتیک

اگر عینک‌ها واسطه را کم می‌کنند، ایلان ماسک می‌خواهد واسطه را کلاً حذف کند.

رابط مغز و رایانه (BCI)

شرکت Neuralink همین الان توانسته تراشه‌ای را در مغز انسان بکارد که به فرد اجازه می‌دهد فقط با "فکر کردن"، نشانگر موس را تکان دهد یا شطرنج بازی کند.
شاید ترسناک به نظر برسد، اما مسیر نهایی تکنولوژی همین است. چرا باید تایپ کنید؟ چرا باید حرف بزنید؟ وقتی می‌توانید فکر کنید "چراغ‌ها را روشن کن" و خانه هوشمند اجرا کند.
ماسک پیش‌بینی می‌کند که در آینده، انسان‌ها نوعی "تله‌پاتی دیجیتال" خواهند داشت. شما مفهوم یک ایده را بدون نیاز به کلمات، مستقیماً به مغز دوستتان می‌فرستید. در چنین دنیایی، گوشی موبایل مثل دود کردن سیگنال با آتش، ابتدایی به نظر می‌رسد.

۵. زیرساخت لازم: اینترنت 6G و رایانش لبه‌ای

برای حذف موبایل، ما نیاز داریم که پردازش‌های سنگین از روی دستگاه برداشته شود و به "ابر" (Cloud) برود. عینک شما نباید پردازنده داغ و باتری بزرگ داشته باشد؛ باید فقط یک گیرنده و فرستنده باشد.

ظهور 6G تا سال ۲۰۳۰

اینجاست که نسل ششم اینترنت (6G) وارد می‌شود. با سرعتی ۱۰۰ برابر 5G و تاخیر نزدیک به صفر. در این حالت، هوش مصنوعی روی سرورهای قدرتمند اجرا می‌شود و نتیجه فوراً به عینک شما مخابره می‌شود. عینک شما سبک، شیک و بدون نیاز به باتری غول‌پیکر خواهد بود.

۶. چالش‌های ترسناک: حریم خصوصی و "آینه سیاه"

هر تکنولوژی جدیدی، کابوس‌های جدیدی می‌آورد. دنیای بدون موبایل یعنی دنیایی پر از دوربین و میکروفون که همیشه روشن هستند.

مرگ حریم خصوصی

اگر همه عینک دوربین‌دار داشته باشند، آیا دیگر چیزی به نام "حریم خصوصی" در مکان‌های عمومی وجود خواهد داشت؟ هر کسی می‌تواند شما را اسکن کند، با هوش مصنوعی چهره‌تان را شناسایی کند و پروفایل شبکه‌های اجتماعی‌تان را بالای سرتان ببیند.
این دنیا شبیه به اپیزودهای سریال Black Mirror است. تبلیغات دیگر در بنر سایت‌ها نیستند؛ آن‌ها در هوا شناورند و شاید نتوانید مسدودشان کنید (مگر اینکه اشتراک پرمیوم واقعیت بدهید!).

۷. نتیجه‌گیری: دوران گذار (Hybrid Era)

آیا صبح روز اول ژانویه ۲۰۳۰ همه گوشی‌هایشان را دور می‌اندازند؟ خیر.
تکنولوژی طی یک "دوران گذار" تغییر می‌کند. همانطور که وقتی تلویزیون رنگی آمد، تا سال‌ها تلویزیون سیاه و سفید هم وجود داشت.
احتمالاً در ۵ سال آینده، گوشی‌ها همچنان مرکزیت دارند، اما ساعت‌ها و عینک‌ها نقش "مکمل" قوی‌تری می‌گیرند تا جایی که یک روز متوجه می‌شوید گوشی‌تان را در خانه جا گذاشته‌اید، اما هیچ مشکلی برایتان پیش نیامده است. آن روز، روز مرگ موبایل است.

فرماندهان تکین‌گیم، آماده باشید. دستان ما به زودی آزاد خواهد شد، اما سوال اینجاست: آیا ذهنمان هم آزاد می‌شود یا بیشتر از قبل در شبکه اسیر خواهیم شد؟