1. مقدمه: اعلامیه کلیدی و بازنگری در ماهیت «دسترسی»
1.1. بازنگری در ماهیت «دسترسی» و سلطه سرویسهای اشتراکی بر بازار
صنعت بازیهای ویدیویی, که از دیرباز بر ستون محکم مالکیت فیزیکی یا دائمی دیجیتال استوار بود, اکنون در سلطه کامل مفهوم «دسترسی» (Access) قرار گرفته است. ایکسباکس گیم پس (Xbox Game Pass) به عنوان پرچمدار این تحول, توانسته است تعریف ما از ارزش را از خرید یک محصول به اجاره یک کاتالوگ عظیم تغییر دهد. اما هر ماه, با اعلام لیست بازیهایی که قرار است سرویس را ترک کنند, این مدل کسبوکار, ذات ناپایدار خود را به رخ میکشد.
روز 26 نوامبر 2025, با اعلامیه حذف پنج عنوان در پایان ماه, بار دیگر این واقعیت تلخ به صدر اخبار بازگشت. این بار اما فهرست خروجیها حاوی نامهایی بود که وزن سنگینتری در دنیای گیمینگ دارند: Octopath Traveler 1 & 2 (دو عنوان نقشآفرینی ستایششده از Square Enix) و عنوان اکشن نقشآفرینی تاریک Lords of the Fallen.
1.2. Tekin Plus به عنوان جمعکننده, تحلیلگر و دیدبان اخبار (26 نوامبر 2025)
اینجا در تکین پلاس, ما حذف این عناوین را صرفاً یک نقل و انتقال ساده نمیدانیم؛ بلکه آن را یک زنگ هشدار استراتژیک میبینیم که نیازمند تحلیل عمیق است. این رویداد, بیش از هر چیز, اقتصاد قراردادهای محتوایی و روانشناسی مصرفکننده در عصر اشتراک را روشن میکند. ما به عنوان جمعکننده و دیدبان اخبار روز, این خبر را نه صرفاً برای انتشار, بلکه برای تشریح پیامدهای آن در استراتژی بلندمدت گیمینگ, بررسی میکنیم.
2. مروری بر موج خروج: بازیهایی که در حال ترک پلتفرم هستند
2.1. فهرست کامل خروجیها و وزن عناوین AAA/AA
سرویس گیم پس, با وجود وعده «کتابخانه بینهایت», همواره یک کاتالوگ «پویا» بوده است؛ به این معنی که بازیها در یک چرخه منظم و بر اساس انقضای قراردادهای محتوایی, وارد و خارج میشوند. با این حال, اهمیت این خروجها به وزن عناوینی بستگی دارد که چمدان خود را میبندند.
فهرست کامل بازیهایی که در تاریخ 30 نوامبر 2025 (9 آذر 1404) سرویس را ترک میکنند, شامل موارد زیر است: Lords of the Fallen, Octopath Traveler, Octopath Traveler 2, Barbie Project Friendship و SteamWorld Build.
حذف سه عنوان اول, که هر سه جزو بازیهای AAA یا AA نقشآفرینی با زمان بازی بالا هستند, شوک اصلی را به جامعه گیم پس وارد کرد. برای مشترکینی که زمان زیادی را صرف عناوین RPG میکنند, خروج یک بازی, اغلب به معنای فرصت از دست رفته یا نیاز به خرید آن بازی با تخفیف (معمولاً 20 درصد برای مشترکان) است تا بتوانند پیشرفت خود را حفظ کنند.
2.2. تأثیر آنی بر جامعه مخاطبان و موج واکنشهای عمومی (Community Backlash)
با اعلام این خبر, شبکههای اجتماعی مملو از اعتراض و ناامیدی مشترکینی شد که هنوز فرصت تکمیل این بازیهای طولانی را پیدا نکرده بودند. این واکنشهای عمومی, هرچند کوتاهمدت, نشاندهنده یک مشکل اساسی در مدل اشتراکی است: گیم پس حجم عظیمی از محتوا را ارائه میدهد, اما زمان کافی برای مصرف آن وجود ندارد. این خود یک عامل روانی مهم است که تکین پلاس در بخشهای بعدی به آن خواهد پرداخت.
3. بخش تحلیل اول: اقتصاد چرخه اشتراک (The Subscription Cycle Economics)
3.1. مدل مالی بازیهای AAA در گیم پس: جبران هزینهها در مقابل فرصت فروش
ورود هر بازی AAA به سرویس گیم پس, از دیدگاه ناشر, یک معامله مالی پیچیده است. مایکروسافت مبلغی را به ناشر (Third-Party) پرداخت میکند که معمولاً یک رقم ثابت و تضمینشده است. این مبلغ به منظور جبران (یا حداقل کاهش) درآمدی است که ناشر میتوانست از فروش مستقیم و کامل آن عنوان کسب کند. این مدل برای ناشران کوچکتر و استودیوهای مستقل (Indie) یک نجاتدهنده است و نقدینگی تضمینشدهای را فراهم میکند.
اما برای عناوین بزرگی چون Lords of the Fallen, این معامله یک تیغ دولبه است. اگر بازی پس از عرضه اولیه, کشش فروش مورد انتظار را نداشته باشد, قرارداد گیم پس یک چتر نجات طلایی است. اما اگر بازی پتانسیل فروش طولانیمدت (Long-Tail Sales) را داشته باشد, نگه داشتن آن در سرویس برای همیشه به نفع ناشر نیست. خروج این عناوین سیگنالی است که ناشر حس میکند زمان آن رسیده تا بازی را دوباره به چرخه فروش آزاد بازگرداند.
3.2. چرا بازیها حذف میشوند? تحلیل فنی و استراتژیک
حذف بازیها پدیدهای فنی و در عین حال کاملاً استراتژیک است:
تحلیل فنی (انقضای قرارداد): سادهترین دلیل, پایان مهلت قرارداد licensing (مجوز محتوا) است که معمولاً برای یک بازه 12 تا 24 ماهه امضا میشود. پس از این مدت, ناشر حق دارد بازی را برای فروش مستقیم یا اجاره به سرویس دیگری خارج کند.
تحلیل استراتژیک (اقتصاد جایگزینی): استراتژی پلتفرمهای اشتراکی بر پایه جذب دائم مشترک است. نگهداری یک بازی قدیمی که بخش عمدهای از مشترکان آن را بازی کردهاند, دیگر ارزش بازگشت سرمایه (ROI) لازم را ندارد. مایکروسافت ترجیح میدهد هزینه نگهداری عناوین قدیمی و پرهزینه را صرف ورود یک عنوان جدید و جذاب کند که توانایی جذب مشترک جدید را داشته باشد. این چرخه, ابزار کلیدی برای حفظ طراوت کاتالوگ است.
3.3. بازیابی درآمد ناشر در حراجهای آتی (پیوند استراتژیک به تخفیفات Black Friday)
جالب است بدانید که خبر خروج این بازیها درست همزمان با شروع فاز اصلی تخفیفات Black Friday اعلام شد. این همزمانی یک استراتژی هوشمندانه است: بازیکنانی که به دلیل عضویت در گیم پس, بازی را نیمهکاره رها کردهاند, اکنون فرصت دارند آن را با تخفیف, و با مالکیت دائمی خریداری کنند. از دیدگاه تکین پلاس, این استراتژی بازیابی درآمد, فرآیند دو مرحلهای را نشان میدهد: ابتدا افزایش آگاهی از طریق گیم پس, و سپس کسب درآمد نهایی از طریق فروش تخفیفدار به همان جامعهای که بازی را شناختهاند.
4. بخش تحلیل دوم: تأثیر بر مصرفکننده و روانشناسی «کتابخانه موقت»
4.1. فشار روانی برای بازی کردن (The Fear of Missing Out - FOMO) و تناقض با تجربه بازیهای نقشآفرینی طولانی
ماهیت موقت بودن کاتالوگ گیم پس, یک اثر جانبی قدرتمند بر رفتار بازیکنان دارد: فشار روانی برای بازی کردن (FOMO). زمانی که یک بازیکن متوجه میشود بازی بزرگی مانند Octopath Traveler 2 که دهها ساعت زمان برای تکمیل نیاز دارد, تا پایان ماه سرویس را ترک میکند, انگیزه شدیدی برای شروع سریع یا تکمیل عجولانه آن پیدا میکند.
تکین پلاس معتقد است که سیستم اشتراکی, ماهیت لذتبخش ژانر RPG را مخدوش میکند؛ زیرا بازیکن به جای لذت بردن از جزئیات, درگیر مسابقه با زمان و پیشرفت سریع برای رسیدن به پایان میشود. این مسئله, تجربه بازیهای طولانی را از یک سفر لذتبخش به یک وظیفه زمانبندیشده تبدیل میکند.
4.2. تفاوت بنیادین «دسترسی» (Access) و «مالکیت» (Ownership) در درازمدت
بزرگترین درسی که خروجها به مشترکین میدهند, درک واضح تفاوت بین «دسترسی» و «مالکیت» است. «مالکیت» تضمین میکند که شما میتوانید بازی را هر زمان که خواستید, حتی 10 سال بعد, دوباره تجربه کنید؛ در حالی که «دسترسی» به شما اجازه میدهد تا زمانی که مایکروسافت و ناشر توافق دارند, بازی کنید. برای یک بازی خاص که برای بازیکن ارزش نوستالژیک دارد, نیاز به خرید مجدد بازی با قیمت تخفیفخورده, این سوال را ایجاد میکند که آیا این پسانداز موقتی, ارزش نداشتن آرشیو دائمی را داشته است?
4.3. تغییر در ارزشگذاری بازیکن: آیا قیمت 30 روز دسترسی, واقعاً منصفانه است?
مدل اشتراکی, ناخودآگاه ارزش بازیها را برای بازیکنان کاهش میدهد. زمانی که بازیکن میداند میتواند با پرداخت ماهیانه 10 دلار به بیش از 100 بازی دسترسی داشته باشد, ارزش ذاتی یک بازی 70 دلاری کمرنگ میشود. خروج بازیها به این مدل ارزشگذاری سیلی میزند. بازیکن ناگهان متوجه میشود که برای حفظ آن تجربه, باید پول کامل را بپردازد. این پارادوکس, آیندهای چالشبرانگیز را برای ناشرانی که نمیتوانند وارد قراردادهای بزرگ گیم پس شوند, رقم میزند.
5. آینده پلتفرمها: گیم پس در میانه نسل نهم و فراتر
5.1. جنگ محتوا در 2025: بررسی جایگاه گیم پس در برابر رقبا
در اواخر سال 2025, جنگ پلتفرمها کاملاً وارد فاز جنگ محتوا شده است. در حالی که سونی با PlayStation Plus Premium تلاش میکند کتابخانه کلاسیک و تستهای بازی را بهبود بخشد, گیم پس همچنان به دلیل قرار دادن عناوین روز اول مایکروسافت, پیشتاز است. اما خروجهای اخیر نشان میدهد که حتی مایکروسافت نیز ناچار است هزینههای نگهداری محتوای شخص ثالث را مدیریت کند. این امر صرفاً نشان میدهد که محدودیتهای اقتصادی, همه مدلهای اشتراکی را تحت فشار قرار دادهاند.
5.2. استراتژی مایکروسافت: تمرکز روزافزون بر عناوین First-Party و انحصاری روز اول
با توجه به هزینههای فزاینده جذب محتوای شخص ثالث, تحلیلگران تکین پلاس پیشبینی میکنند که استراتژی مایکروسافت بیش از پیش بر خروجی استودیوهای داخلی خود متمرکز خواهد شد. خرید استودیوهای بزرگ و تضمین عرضه عناوین انحصاری چون Starfield 2 یا Elder Scrolls 6 در روز اول روی گیم پس, ابزار اصلی برای توجیه هزینه اشتراک خواهد بود. حذف بازیهای شخص ثالث یک تطهیر کاتالوگ است. با خروج بازیهای بزرگ اما قدیمی, مایکروسافت فضای مالی را برای جذب بازیهای AAA جدیدتر و حیاتیتر باز میکند.
5.3. چشمانداز Tekin Plus: آیا حذف بازیها به معنای پایداری مدل است یا شکنندگی آن?
از دیدگاه تکین پلاس, حذف دورهای بازیها نه نشاندهنده شکنندگی, بلکه نشاندهنده پایداری اجباری مدل اشتراکی است. یک سرویس اشتراکی اگر بخواهد از نظر مالی دوام بیاورد, نمیتواند تمام محتوای جهان را برای همیشه در خود نگه دارد. این چرخه خروج, به ناشران اطمینان میدهد که قراردادشان یک "بلیت خروج" دارد و از طرفی به مایکروسافت اجازه میدهد منابع مالی را به سمت محتوای جذبکننده جدید هدایت کند.
6. نتیجهگیری و جمعبندی Tekin Plus
6.1. هزینهای که مشترکین برای آزادی عمل مایکروسافت میپردازند
خروج بازیهایی مانند Lords of the Fallen در 26 نوامبر, یادآوری شفافی است: شما مشترک آزادی عمل مایکروسافت و چرخه مالی ناشران هستید, نه مالک محتوا. هزینه واقعی که مشترکین گیم پس میپردازند, نه تنها حق اشتراک ماهیانه, بلکه عدم قطعیت (Uncertainty) و از دست دادن مالکیت دائمی است.
6.2. توصیههای کلیدی Tekin Plus برای مشترکین و توسعهدهندگان
توصیههای Tekin Plus برای مشترکین:
اولویتبندی کنید: بازیهای طولانی و نقشآفرینی را به محض ورود به سرویس, در اولویت قرار دهید.
خرید استراتژیک: برای بازیهایی که ارزش نگهداری طولانیمدت دارند, از تخفیفهای حراجی استفاده کنید.
انتظار واقعبینانه: هرگز کتابخانه گیم پس را به مثابه آرشیو شخصی خود ندانید.
توصیه Tekin Plus برای توسعهدهندگان:
قراردادهای گیم پس را به عنوان یک ابزار بازاریابی عظیم ببینید تا یک منبع درآمد دائمی. از شهرت و بازخورد حاصل از حضور در سرویس برای تقویت فروش پس از خروج استفاده کنید.