بحث در مورد تأثیر بازیهای ویدیویی بر سلامت روان همواره داغ بوده است. برخی آن را یک سرگرمی مضر و برخی دیگر یک ابزار مفید میدانند. حقیقت این است که بازیهای ویدیویی, مانند هر سرگرمی دیگری, میتوانند تأثیرات مثبت و منفی داشته باشند. در این مقاله, نگاهی علمی و متعادل به این موضوع میاندازیم.
تأثیرات مثبت
1. بهبود مهارتهای شناختی
بسیاری از بازیها, به ویژه بازیهای استراتژیک, پازل و اکشن سریع, میتوانند به بهبود مهارتهایی مانند حل مسئله, تصمیمگیری سریع, تمرکز, حافظه و توجه فضایی کمک کنند.
2. کاهش استرس و اضطراب
فرو رفتن در دنیای یک بازی میتواند راهی موثر برای فرار از استرسهای روزمره و رسیدن به آرامش باشد. بازیهای آرامشبخش (Cozy Games) مانند Stardew Valley یا Animal Crossing به طور خاص برای این منظور طراحی شدهاند.
3. تقویت روابط اجتماعی
برخلاف تصور کلیشهای گیمر منزوی, بازیهای آنلاین و چندنفره فرصتهای زیادی برای تعامل اجتماعی, کار گروهی و ایجاد دوستیهای جدید فراهم میکنند. این ارتباطات میتوانند به کاهش احساس تنهایی کمک کنند.
4. افزایش خلاقیت
بازیهایی که بر پایهی ساخت و ساز هستند, مانند Minecraft یا Dreams, به بازیکنان اجازه میدهند تا خلاقیت خود را به کار گیرند و دنیاها و آثار هنری منحصر به فردی خلق کنند.
تأثیرات منفی و راههای مقابله
1. اعتیاد به بازی (Gaming Disorder)
سازمان بهداشت جهانی (WHO) اعتیاد به بازی را به عنوان یک اختلال روانی به رسمیت شناخته است. این اختلال زمانی رخ میدهد که بازی کردن بر تمام جنبههای دیگر زندگی (تحصیل, کار, روابط اجتماعی) اولویت پیدا کرده و با وجود عواقب منفی ادامه مییابد. برای مقابله با این مشکل, تعیین محدودیت زمانی برای بازی, داشتن سرگرمیهای دیگر و در صورت نیاز, کمک گرفتن از متخصص ضروری است.
2. پرخاشگری
ارتباط بین بازیهای ویدیویی خشن و پرخاشگری در دنیای واقعی یکی از بحثبرانگیزترین موضوعات است. در حالی که برخی تحقیقات ارتباط ضعیفی را نشان دادهاند, اکثر مطالعات جامع نتوانستهاند یک رابطهی علی و معلولی مستقیم را اثبات کنند. عوامل دیگری مانند محیط خانواده و شرایط اجتماعی نقش بسیار مهمتری در بروز خشونت دارند.
3. مشکلات خواب و سبک زندگی کمتحرک
بازی کردن برای ساعات طولانی, به خصوص در شب, میتواند الگوی خواب را مختل کند. همچنین, نشستن طولانیمدت میتواند منجر به مشکلات جسمی شود. برای جلوگیری از این مشکلات, استراحتهای منظم, انجام حرکات کششی و داشتن فعالیت بدنی در طول روز توصیه میشود.
نتیجهگیری
بازیهای ویدیویی ذاتاً خوب یا بد نیستند. کلید بهرهمندی از مزایای آنها و دوری از مضراتشان در «تعادل» است. با مدیریت زمان, انتخاب بازیهای مناسب و حفظ یک سبک زندگی سالم, میتوان از بازیهای ویدیویی به عنوان یک سرگرمی مفید و لذتبخش استفاده کرد.